Opvoeding

Met een goede opvoeding leert u uw hond welke regels er gelden en hoe hij zich moet gedragen in verschillende omstandigheden. U heeft daardoor meer controle over uw hond. Het is belangrijk om de opvoeding op een positieve manier aan te pakken. Hierbij leert u uw hond dat het leuk is om door u gewenst gedrag te laten zien en dat ongewenst gedrag geen beloning oplevert. Een goede hondenschool kan u daarbij helpen.

Leiding geven

Honden hebben leiding nodig. U moet uw hond leren wat hij wel en niet mag doen, zodat hij zonder problemen kan deelnemen aan uw gezin en aan de mensenmaatschappij. Dat is voor de hond niet vanzelfsprekend, omdat mensenmanieren nu eenmaal anders zijn dan de dingen die honden van nature doen.

Leiding geven betekent dat u degene bent die de zaken regelt en de belangrijke beslissingen neemt en dat u de hond aanstuurt. Daardoor heeft de hond meer rust en het geeft hem een veilig gevoel. U heeft zo bovendien meer controle over uw hond. Niet alleen grote, sterke honden hebben een baas met overwicht nodig om problemen te voorkomen: een hond die van zichzelf onzeker is, heeft juist ook een duidelijke leider nodig op wie hij kan vertrouwen.

Voor het krijgen en houden van de leiding hoeft u niks ingewikkelds te doen. Het is ook niet nodig om uw leiderschap met geweld kracht bij te zetten. De natuurlijke leider van een groep honden heeft deze positie omdat hij natuurlijk overwicht heeft door zijn uitstraling en manier van doen. De andere honden bevestigen dat leiderschap steeds door uit zichzelf onderdanig gedrag te vertonen. Dat houdt de rangorde in stand.

Ook mensen kunnen door hun manier van doen en hun houding respect afdwingen bij de hond. Om te beginnen is het daarbij belangrijk dat u duidelijk en consequent bent. Stel u rustig en zelfverzekerd op naar de hond.  Bedenk (samen met uw huisgenoten) welke regels u wilt laten gelden en houd u daaraan.

Regels voor uw hond

Welke regels u precies wilt hanteren, ligt aan uzelf, aan het karakter van de hond en aan uw situatie. Hieronder vindt u voorbeelden van regels die u zou kunnen stellen.

• Laat uw hond regelmatig iets doen voor hij iets lekkers of leuks krijgt, bijvoorbeeld zitten voor hij zijn bak met eten krijgt. Zo leert hij dat het hem iets oplevert als hij naar u luistert, zijn goede gedrag wordt meteen beloond.
• Laat u niet manipuleren en ga niet in op overdreven aandachttrekkend gedrag. Probeert de hond regelmatig om iets van u gedaan te krijgen, negeer hem dan tot hij het opgeeft. Negeren betekent: niet naar de hond kijken, niet tegen de hond praten, de hond niet aanraken.
• Laat de hond niet op de bank of op het bed zonder dat u hem daarvoor heeft uitgenodigd en leer hem om er op uw signaal (commando) weer vanaf te gaan. Bij sommige honden is het beter om hen helemaal niet op banken, bedden en ander meubilair te laten. Dat geldt voor honden die geneigd zijn hun plek op bank of bed te verdedigen.
• Leer de hond om bij het uitlaten niet als eerste door de deur te stuiven en u mee te trekken, maar om rustig te wachten tot u eerst bent gegaan. Het naar buiten gaan verloopt zo een stuk rustiger, en bovendien voorkomt u ook dat hij buiten iets ziet waar hij tegen tekeer moet gaan of waar hij van schrikt. Als leider gaat u eerst om te zien ‘of de kust veilig is’, dan nodigt u de hond uit u te volgen.
• Leer de hond om met een slappe lijn naast u te lopen. Stop met lopen als hij de lijn strak trekt, loop pas weer door als de hond er zelf voor zorgt dat de lijn weer los hangt door bijvoorbeeld een stapje terug te doen. Geef geen ruk aan de lijn maar laat de hond zelf nadenken wat hij moet doen om verder te kunnen lopen. Beloon de hond met uw stem op de momenten dat hij netjes en zonder trekken met u meeloopt.
• Laat de hond niet de hele tijd bepalen waar u naar toe loopt als u met hem wandelt. Hij moet u in de gaten houden en volgen, niet andersom. Loopt u met de hond aan de lijn? Uiteraard mag u dan best eens met hem meelopen, bijvoorbeeld als hij een interessant luchtje heeft ontdekt en graag wil snuffelen. U laat hem immers uit zodat hij niet alleen beweging maar ook geestelijke stimulering krijgt! Maar op de momenten dat u heeft aangegeven dat u door wilt lopen, moet hij wel met u meelopen. Het kan daarom handig zijn om een signaal aan te leren dat betekent dat de hond u moet volgen en een signaal dat betekent dat hij vrij rond mag snuffelen, ook aan de lijn.

Regels voor u en uw huisgenoten

Ook voor uzelf en uw huisgenoten zijn er dingen die u beter wel of juist niet kunt doen om problemen te voorkomen. Honden hebben hun eigen behoeften. Twee belangrijke regels zijn:

• Een mand is de rustplek van de hond. Ligt hij in zijn mand, laat hem dan met rust. Gebruik zijn mand nooit om de hond te straffen door hem naar zijn plaats te sturen. Straf hem nooit terwijl hij in zijn mand ligt. Doe daar ook geen dingen die hij vervelend vindt, zoals oogdruppels geven. Laat kinderen niet naar de hond toegaan als hij in zijn mand ligt en laat kinderen nooit in de mand van de hond gaan zitten.
• Als een hond eet, wil hij er zeker van kunnen zijn dat hij zijn voer rustig op kan eten zonder dat het wordt afgepakt. Sommige honden zijn hier erg gevoelig voor. Probeer nooit hem te wennen aan het afpakken van voer door de bak voor zijn neus weg te halen terwijl hij eet: daarvan leert hij alleen maar dat hij het risico loopt om zijn eten kwijt te raken als er mensen in de buurt komen! U kunt hem wel leren dat hij er juist iets bij krijgt als u bij de bak in de buurt komt. In het document ‘Verdedigen van voedsel en speeltjes’ leest u hier meer over.

Gewenst gedrag belonen

Een hond gehoorzaamt het beste als hij merkt dat zijn gehoorzaamheid hem iets oplevert. Uw taak is dan ook om ervoor te zorgen dat gewenst gedrag beloond wordt. Probeer de situatie zo te maken dat uw hond gemakkelijk kiest voor het gedrag dat u wilt zien, en zorg dat het hem direct iets leuks of lekkers oplevert. Hij zal dat gedrag dan gaan herhalen. Kijk daarbij goed wat uw hond een beloning vindt, want dat kan per hond verschillen. Zo houden lang niet alle honden van uitgebreid aaien en is voor de ene hond een bal een grotere beloning dan een brokje terwijl de ander het liefst iets te eten krijgt.

Gedrag dat voor de hond nergens toe leidt, zal hij uiteindelijk opgeven. Ongewenst gedrag dat de hond voor het eerst uitprobeert om uw aandacht te trekken, zoals tegen u opspringen, kunt u daarom vaak het beste negeren. Zodra de hond stopt met het ongewenste gedrag en weer gewenst gedrag vertoond, kunt u dat belonen. Negeren werkt echter niet als het gedrag zelf voor de hond al een beloning is of als het gedrag gevaarlijk is. In dat geval zult u het gedrag moeten onderbreken. Probeer dit soort gedrag echter zoveel mogelijk te voorkomen.

Negeren werkt vaak ook niet als de hond al geleerd heeft dat zijn gedrag hem aandacht oplevert. Hij zal het dan juist extra gaan proberen, omdat het vroeger toch altijd werkte. In zo’n geval kunt u het gedrag het beste onderbreken door hem iets anders te laten doen. Springt de hond bijvoorbeeld tegen u op omdat hij al weet dat het hem aandacht oplevert? Laat hem dan een of enkele oefeningen doen, zoals gaan zitten of liggen, zodat u hem daarvoor kunt belonen met uw aandacht. Probeer voortaan de situatie voor te zijn en hem al voordat hij opspringt iets anders te laten doen.

Straffen kan tot problemen leiden, kan uw dier schaden en bovendien luistert de timing heel nauw. Ook kan mopperen of ‘foei’ zeggen voor de hond zelfs belonend werken, omdat het hem aandacht oplevert. Straffen kunt u dus beter niet doen.

Eventueel kunt u de hond laten merken dat zijn gedrag ongewenst is door datgene wat de hond graag wilde hebben, te verwijderen. Een voorbeeld: als de hond naar uw broekspijpen hapt om uw aandacht te trekken, kunt u de kamer uitlopen en de deur achter u dicht doen. Zijn gedrag levert dan op dat de aandacht die hij wilde, juist wordt weggehaald. Had u Foei geroepen of hem weggeduwd, dan was dat een vorm van aandacht geweest en dus een beloning.

Om te leren hoe leerprocessen bij honden verlopen en hoe u de hond de betekenis van uw verzoek of signaal kunt bijbrengen, kunt u terecht bij een goede hondenschool voor het volgen van cursussen.

Gebruik nooit geweld

Laat u nooit verleiden tot het gebruik van geweld. Dat is niet alleen onnodig en oneerlijk tegenover de hond, maar het kan ook gevaarlijk zijn. Honden hebben scherpe tanden. Een zelfverzekerde hond die wordt uitgedaagd, zal die tanden misschien gaan gebruiken. Een minder zelfverzekerde hond die met harde hand wordt gedwongen te gehoorzamen kan bang worden en uiteindelijk bijten uit zelfverdediging. Bovendien schaadt geweld de relatie tussen u en uw hond. U krijgt dan een relatie die gebaseerd is op dwang en angst, in plaats van op samenwerking.

Cursussen

Het is belangrijk om met uw hond naar een goede hondenschool te gaan. Of u nu een pup of een volwassen hond heeft, u beide kunt daar veel leren. Ga ook op cursus als u eerder honden gehad heeft. Elke hond is immers anders, bovendien veranderen de inzichten over hoe honden het beste leren en welke methodes voor welke doeleinden het meest geschikt zijn.

Op een hondenschool wordt u uitgelegd hoe een hond leert, hoe u zijn gedrag kunt interpreteren en wat voor u de beste manier is om nieuwe oefeningen aan te leren. Bovendien wordt vaak aandacht gegeven aan opvoedingszaken. Bij een puppycursus moet u daarbij denken aan theorie over het zindelijk maken of het leren om alleen te zijn. Bij een vervolgcursus kunnen onderwerpen zoals puberteit, zelfbeheersing en mentale uitdaging aan bod komen.

Op een cursus leert de hond om uw aanwijzingen op te volgen. Hij leert er dat hij zich ook netjes moet gedragen als er andere mensen met andere honden in de buurt zijn. Ook ziet een puppy op de hondenschool allerlei andere rassen, zodat hij daar kennis mee kan maken. Een goede cursus is daarom ook belangrijk voor de socialisatie van uw hond.

U zelf leert hoe u de hond kunt trainen en wat voor u en uw hond geschikte methodes zijn. Door het kijken naar andere eigenaars met hun hond kunt u ook veel leren. Vaak zijn mensen zich niet bewust van bepaalde eigen bewegingen of houdingen die verwarrend kunnen zijn voor de hond. Een goede instructeur kan u laten zien hoe uw eigen gedrag het gedrag van de hond beïnvloedt.

Rustig opbouwen

Natuurlijk wilt u uw hond graag iets leren, maar maak het de hond niet moeilijker dan hij aankan. Sommige mensen verwachten van een hond na de puppycursus dat hij zich onder alle omstandigheden keurig kan gedragen en de geleerde oefeningen overal kan uitvoeren. Dit is te veeleisend; de hond is dan een puber en moet nog heel veel leren, waaronder zelfbeheersing. U kunt bijvoorbeeld niet verwachten dat een jonge hond keurig stil naast u blijft zitten, terwijl er andere honden om u en hem heen lopen te spelen. Hem steeds maar weer laten zitten en boos op hem worden als hij weer opstaat omdat hij mee wil doen, heeft geen enkele zin en bezorgt hem alleen maar veel stress. Bouw oefeningen langzaam op, zodat de hond de kans krijgt om ook daadwerkelijk te oefenen.

Het duurt een paar jaar voor een hond volwassen is en zich ook als zodanig kan gedragen, en zelfs dan zal hij wel eens een foutje maken. Vergissen is niet alleen menselijk!

Actief met uw hond

Een puppycursus en een vervolgcursus zijn voor elke hond belangrijke onderdelen van zijn basisopleiding om een sociale, in de maatschappij passende huishond te worden. Daarnaast zijn er nog allerlei vervolgcursussen en specialisatiecursussen. Denk daarbij aan gehoorzaamheidstraining maar ook aan speuren, behendigheid en allerlei andere takken van hondensport. Daarmee houdt u de hond bezig en zorgt u ervoor dat zijn energie in goede banen wordt geleid. Daarnaast is het natuurlijk gewoon heel leuk om samen met uw hond steeds verder te leren en plezier te hebben. Kijk dus eens wat er in uw omgeving aan activiteiten te doen zijn met uw hond.

Het kiezen van een hondenschool

Als u een hondenschool zoekt, is het belangrijk om zelf op een aantal dingen te letten. Het beroep van hondentrainer of ‘kynologisch instructeur’ is namelijk niet beschermd, dus iedereen kan een hondenschool beginnen. Daarnaast bestaan er helaas ook enkele hondenscholen die nog steeds ouderwetse, achterhaalde methodes met straffen gebruiken. Ga dus na of de instructeurs een diploma hebben van een goede opleiding en of er op een moderne, positieve manier wordt lesgegeven. Bovendien moet de manier van lesgeven bij u en uw hond passen. Op licg.nl hebben wij een uitgebreid document waarin u kunt lezen hoe u een geschikte hondenschool kunt vinden en op welke punten u moet letten.

Hulp bij probleemgedrag

Als de opvoeding niet helemaal verloopt zoals u in gedachten had en uw hond ontwikkelt probleemgedrag, kunt u hier met de hulp van een gedragstherapeut iets aan proberen te doen. Bij ‘hulp bij problemen’ leest u hoe dat in zijn werk gaat.